كنسولگري رابطهاي اداري و غيرسياسي است
كنسولگري رابطهاي اداري و غيرسياسي است
گروه حقوقي- كشورها روابط مختلف سياسي و غيرسياسي با يكديگر دارند و يكي از انواع روابط غيرسياسي ميان دول، روابط كنسولي است. روابط كنسولي به دنبال توسعه تجارت بازرگانان و اتباع كشورها به كشورهاي ديگر به وجود آمده است هدف نهاد كنسولگري حمايت از اتباع يك كشور است.
كشورها بعد از ايجاد روابط كنسولي با توافق يكديگر يك يا چند پست كنسولي در شهرهاي مختلف ايجاد ميكنند. با توجه به اهميت روابط كنسولي و نيازي كه به اين نوع از روابط وجود دارد، حتي قطع روابط سياسي ميان كشورها باعث قطع روابط كنسولي نخواهد شد. كنسولها معمولا از بين كارمندان سياسي يا اداري وزارت امور خارجه انتخاب ميشوند. پذيرش و قبول اين ماموران از سوي كشور پذيرنده صورت ميگيرد. براي بسط و گسترش روابط فرهنگي و تجاري ميان يك كشور با ديگر كشورها، روابط كنسولي بسيار حايز اهميت است. به منظور آشنايي با ماهيت اين نوع روابط در حوزه بينالملل به سراغ دكتر محمدعلي صلحچي، عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبایی و متخصص حقوق بينالملل رفتيم.
فعاليتهاي مربوط به ماموران كنسولي داراي چه طبيعتي است؟
ماهيت و ذات كار ماموران كنسولي اداري و غيرسياسي است؛ اما در بعضي مواقع بنا به علل مختلف، ماموران كنسولي با موافقت كشور پذيرنده وظايف سياسي را انجام ميدهند. حتي ماموران سياسي نيز در بعضي از مواقع كارهاي كنسولي را به عهده ميگيرند و انجام ميدهند.
بايدها و نبايدهاي حوزه كاري ماموران كنسولي چيست؟
ماموران كنسولي نميتوانند در محل ماموريت خود اقدام به انجام فعاليت براي منافع شخصي كنند. به اين ترتيب اقدامات ماموران كنسولي در مسايل تجاري و بازرگاني يا فرهنگي كه جنبه صرف شخصي داشته باشد، مغاير با عهدنامه 1963 وين است.
ماموران كنسولي در سطح بينالمللي چه وظايفي را بر عهده دارند؟
وظايف كنسولي در سطح بينالمللي شامل كمك به توسعه و ترويج مناسبات بازرگاني، اقتصادي و فرهنگي ميان دو كشور مربوطه است و وظايف آنان در سطح دولتي شامل موضوعات مربوط به گذرنامه و اسناد مسافرت اتباع كشور فرستنده، موضوعات مربوط به دفاتر اسناد رسمي، ثبت احوال، دانشجويان، امور نظام وظيفه و مسايل متعدد ديگر است.
ماموران كنسولي از چه مصونيتهايي برخوردارند؟
اساسا طبق عهدنامه وين مصوب سال 1963 ميلادي و موافقتنامههاي دوجانبه، كنسولها داراي مصونيت و مزاياي كنسولي هستند. مصونيت ماموران كنسولي شامل مصونيت مدني، كيفري و مصونيت از تعرض است. مزاياي كنسولي نيز شامل معافيت از ماليات، حقوق گمركي، بازرسي گمركي، بيمه اجتماعي و موارد ديگر است.
در صورت توقيف تبعه خارجي چه اقدامي توسط كشور پذيرنده در ارتباط با كنسولگري متبوع شخص توقيفشده انجام ميشود؟
طبق بند يك ماده 36 كنوانسيون حقوق كنسولي، دولت پذيرنده مكلف است تا در صورت توقيف تبعه خارجي، بنا به تقاضاي ذينفع، توقيف وي را بدون تاخير به پست كنسولي دولت متبع وي اطلاع دهد و اين حق را بايد به فرد در توقيف نيز اعلام كند.
ديوان بينالمللي دادگستري در قضيه «آونا و ديگران» اعلام كرده است كه واژه «بدون تاخير» در كنوانسيون سال 1963 ميلادي به اين معناست كه از لحظهاي كه مقامات دستگيركننده متوجه تابعيت خارجي فرد دستگيرشده ميشوند يا دلايلي مبني بر اينكه اين فرد خارجي است، وجود دارد، بايد حقوق وي را به او اطلاع دهند و پست كنسولي دولت متبوعش را مطلع كنند.
سرگذشت تاريخي تشكيل نهاد كنسولي در كشورهاي جهان چه بوده است؟
اساسا نهاد كنسولي ناشي از ضرورتهاي تجارتي و حمايت از بازرگانان بيگانه در كشور ديگر است، اين امر باعث شد كه در دوران گذشته يك نفر از ميان بازرگانان مقيم در كشور خارجي، سرپرستي امور و حمايت از منافع بيگانگان همميهن در يك كشور يا بندر تجارتي را به عهده بگيرد و اقدام لازم براي حمايت از منافع و حقوق آنان را با حكومت يا دولت محل انجام دهد. اين رسم قديمي کمکم با تقويت انتصاب كنسول به طور رسمي توسط دولت از بين رفت و اكنون كنسولهاي رسمي و دولتي حتي در نقاط دوردست و كم تردد، وظايف قانوني خود را انجام ميدهند.با اين حال هنوز در برخي نقاط دنيا همان شيوه قديمي پيگيري ميشود و با تعيين يك فرد به نام كنسول از طرف دولت متبوع، وي اقدامات كنسولي را تحت نام «كنسول افتخاري» انجام ميدهد. كنسول افتخاري فاقد منصب و حقوق دولتي است و در حال حاضر به ندرت در كشوري ميتوان كنسول افتخاري را مشاهده كرد.
دکتر صلحچی، عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با «حمایت»
🔷️ علي عابدی وكيل پايه يک دادگستری